Pengenalan
Krisis Makanan yang berlaku beberapa tahun lepas mendedahkan kepada dunia suatu bentuk masalah struktur yang dalam terhadap sistem makanan global dan keperluan untuk meningkatkan sumber dan mengaplikasikan inovasi dalam pertanian bagi meningkatkan pengeluaran makanan. Pengeluaran perlu meningkat diantara 70 hingga 100 peratus menjelang tahun 2050 untuk memenuhi keperluan populasi yang bertambah. Dengan teknologi pertanian, corak amalan pertanian dan guna tanah sedia ada, sasaran ini tidak boleh dicapai tanpa menyumbang kepada pembebasan gas rumah hijau, pencemaran air dan kehilangan kesuburan tanah. Alam sekitar yang rosak akan menjejaskan pertumbuhan produktiviti pengeluaran makanan.
Mencapai tahap kelestarian dalam keselamatan makanan akan memberi peyelesaian jangka panjang kepada cabaran untuk mengatasi kelaparan dan kekurangan nutrisi, mengawal harga makanan dan melindungi alam sekitar. Walaubagaimanapun, perubahan yang radikal diperlukan kepada polisi sedia ada untuk menguatkan sistem inovasi yang rapuh dan meningkatkan sumber untuk perkembangan pertanian dan pengurusan sumber yang lestari.
Cabaran utama ialah memperbaiki insentif supaya insentif ini dapat mempromosi dan memimpin perkembangan pertanian lestari oleh petani berskala kecil. Bukti menunjukkan, kebanyak tanaman, saiz ladang yang kecil dan berada pada paras penghasilan yang tinggi dalam terma pengeluaran yang lestari dan pengurangan kadar kemiskinan luar bandar dapat dicapai.
Krisis Makanan Global dan "insecurity makanan"
Krisis Makanan Global telah meninggalkan kesan jangka panjang kepada keselamatan makanan. Peningkatan harga makanan 2007-2008 dan harga makanan yang dilihat mula naik mendadak pada 2011 mendedahkan kepada dunia ancaman serius kepada kelestarian sistem makanan global dan kapasitinya untuk membekal akses yang cukup dan berpatutan kepada makanan. Untuk menghadapi cabaran meluaskan pengeluaran makanan bagi memberi makan populasi dunia menjelang dekad akan datang memerlukan transformasi besar-besaran kepada pertanian. Revolusi Hijau (1970-an) yang sering disebut-sebut membantu meningkatkan produktiviti pertanian di seluruh dunia, tetapi mengabaikan pengurusan sumber semulajadi secara lestari dan keselamatan makanan kepada negara miskin.
Dunia hari ini memerlukan Revolusi Hijau sebenar di dalam satu bentuk pertanian yang kondusif kepada inovasi teknologi yang mensasarkan penambahbaikan yang radikal kepada produktiviti petani kecil melalui pengurusan mesra alam sumber semulajadi yang lestari yang digandingkan bersama pembangunan pertanian yang besar sebagai sokongan.
Peningkatan harga makanan yang dramatik dalam tahun 2007-2008 dan kehadiran krisis ekonomi memperlihatkan jumlah penduduk dunia yang kekurangan nutrisi menjangkau lebih 1 billion pada tahun 2009, memberi ancaman kepada ekonomi dunia, sosial dan kestabilan politik. Walaupun jumlah penduduk yang kelaparan menurun di Asia pada tahun 2010 disebabkan oleh pemulihan ekonomi, jumlah penduduk dunia yang kelaparan masih berada pada paras melebihi paras pra-krisis, dengan 925 juta penduduk dunia berada dalam keadaan kekurangan nutrisi (FAO, 2010).
The World Food Summit Plan of Action yang dianjurkan oleh FAO pada tahun 1996 menggariskan maksud keselamatan makanan (food security) sebagai:
“when all people, at all times, have physical and economic access to sufficient, safe and nutritious food to meet their dietary needs and food preferences for an active and healthy life”
Berdasarkan definasi yang diberi, kekurangan nutrisi adalah kunci kepada food insecurity. Majoriti penduduk dunia yang kekurangan nutrisi (98 peratus) berada di negara membangun, dimana dua per tiga daripadanya tertumpu di tujuh buah negara (Bangladesh, China, Republik Demokratik Congo, Ethiopia, India, Indonesia dan Pakistan). Kebanyakan penduduk dunia yang kelaparan (578 juta) tinggal di Asia dan Pasifik dan 30 peratus atau 239 juta orang berada di Afrika (sub-Sahara). Jumlah penduduk dunia yang berada dalam kelaparan meningkat sebanyak 10 peratus dalam tempoh 1990 - 2010.
Graf di atas menunjukkan jumlah penduduk dunia yang kelaparan dalam tempoh 1996 hingga 2010
Carta di atas menunjukkan pecahan penduduk dunia yang kelaparan
Sebanyak 22 negara dikira sebagai menghadapi "krisis keselamatan makanan" dengan lebih 165 juta rakyatnya berada dalam kelaparan (kira-kira 20 peratus dari jumlah kelaparan dunia). 70 peratus penduduk Republik Demokratik Congo berada dalam kelaparan berbanding Côte d’Ivoire, 15 peratus.
Impak Krisis Harga Makanan Dunia 2008
Dalam tempoh 2007-2008, harga makanan naik secara dramatik. Harga jagung, gandum dan beras naik dua kali ganda dalam tempoh 2006 hingga 2008. Selepas krisis reda pada awal 2009, harga makanan kembali melonjak naik pada Februari 2011. Walaupun terdapat percanggahan bukti, kenaikan harga yang terbaru dilihat akibat daripada kadar volatility yang tinggi, yang mana meningkatkan ketidakpastian pasaran; menyebabkan kos pelaburan meningkat untuk buruh dan kapital fizikal, teknologi dan inovasi. Graf di bawah menunjukkan kenaikan harga komoditi makanan terpilih sehingga Februari 2011.
Krisis Harga Makanan 2008 mengakibatkan impak buruk kepada ketidakstabilan geo-politik dengan lebih 30 negara mengalami rusuhan. Bukti menunjukkan 41 buah negara kehilangan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) di antara 3 hingga 10 peratus akibat daripada peningkatan kos tenaga dan harga makanan. Peningkatan harga makanan juga memberi impak negatif kepada orang miskin yang membelanjakan 50 higga 70 peratus pendapatan mereka untuk makanan. Lonjakan harga makanan telah mengheret 100 juta penduduk dunia ke dalam kancah kemiskinan pada tahun 2008 dan hampir 50 juta lagi pada pertengahan tahun 2010.
Sifat impak kenaikan harga makanan banyak bergantung kepada struktur ekonomi sesebuah negara, jaringan sektoral, posisi perdagangan, kadar kemiskinan dan kepelbagaian diet. Walaupun harga yang tinggi memberikan insentif kepada peningkatan pengeluaran, banyak petani berskala kecil tidak mendapat sebarang keuntungan daripadanya kerana kekurangan akses kepada kewangan, input pertanian, pasaran dan teknologi. Di negara membangun yang mana mempunyai pengeluaran bersih isi rumah yang besar, lonjakan harga makanan meningkatkan permintaan kepada buruh dan pendapatan. Ketika negara seperti India, China dan Indonesia mengalami impak domestik yang sedikit ketika krisis melalui sekatan eksport makanan seperti beras (2008-2009), kenaikan harga makanan terkini (2011) menjejaskan pasaran domestik mereka kerana krisis terbaru melonjakkan harga makanan global; domestik dan antarabangsa.
Permintaan melebihi penawaran akan menyebabkan harga melonjak naik.Graf di bawah menunjukkan trend penawaran dan permintaan makanan 1990 - 2011.
Sifat impak kenaikan harga makanan banyak bergantung kepada struktur ekonomi sesebuah negara, jaringan sektoral, posisi perdagangan, kadar kemiskinan dan kepelbagaian diet. Walaupun harga yang tinggi memberikan insentif kepada peningkatan pengeluaran, banyak petani berskala kecil tidak mendapat sebarang keuntungan daripadanya kerana kekurangan akses kepada kewangan, input pertanian, pasaran dan teknologi. Di negara membangun yang mana mempunyai pengeluaran bersih isi rumah yang besar, lonjakan harga makanan meningkatkan permintaan kepada buruh dan pendapatan. Ketika negara seperti India, China dan Indonesia mengalami impak domestik yang sedikit ketika krisis melalui sekatan eksport makanan seperti beras (2008-2009), kenaikan harga makanan terkini (2011) menjejaskan pasaran domestik mereka kerana krisis terbaru melonjakkan harga makanan global; domestik dan antarabangsa.
Permintaan melebihi penawaran akan menyebabkan harga melonjak naik.Graf di bawah menunjukkan trend penawaran dan permintaan makanan 1990 - 2011.
Pengurusan sumber semulajadi yang tidak lestari sebagai ancaman kepada keselamatan makanan dan alam sekitar
Kepelbagaian sumber semulajadi (seperti tanah, air, udara dan biodiversiti) menyediakan keperluan penting untuk mengeluarkan produk dan servis yang diperlukan oleh manusia. Dalam setengah abad yang lepas, kehilangan sumber semulajadi berlaku dengan kerap berbanding abad sebelum akibat daripada campur tangan manusia dalam alam sekitar dalam bentuk aktiviti pertanian. Walaupun pertanian baik untuk membekalkan makanan, kesan gangguan alam sekitar oleh aktiviti pertanian menyebabkan kesan negatif kepada alam sekitar dan sosio ekonomi seperti kehilangan kesuburan tanah, pencemaran air, perubahan iklim, kehilangan biodiversiti, mengurangkan kapasiti produktiviti jangka panjang, kemiskinan, pemindahan dan masalah kesihatan.
Impak kepada alam sekitar
Kehilangan sumber tanah merupakan cabaran alam sekitar paling besar untuk dunia; kerana potensinya membahayakan keselamatan makanan, mengancam kestabilan masyarakat dan meningkatkan kadar kemiskinan. Didefinisikan sebagai penolakan jangka panjang fungsi ekosistem dan produktiviti, kehilangan sumber tanah berpunca daripada pengurusan tanah dan air yang lemah, termasuk penanaman yang terlalu kerap, kadar "merumput" yang tinggi, kehilangan hutan yang berleluasa dan kekurangan pengairan.
Kehilangan sumber tanah semakin meningkat, dari segi kadar jumlah dan tahap keterukan, di banyak bahagian muka bumi, dengan 40 peratus tanah daripada permukaan tanah bumi telah hilang (25 peratus hilang dalam suku abad sahaja) dan dianggarkan 1.5 billion penduduk dunia yang bergantung kepada pertanian semata-mata. Pertanian secara signifikan menyumbang kepada masalah perubahan iklim yang mana menyebabkan kesan buruk kepada pertanian. Perubahan iklim memberi impak kepada pertanian melalui pelbagai cara, dengan perubahan kepada suhu, hujan dan ketidaktentuan iklim memberi kesan kepada masa dan tempoh musim menanam dan hasil, menyebabkan kehilangan sumber tanah dan kekurangan air. Peningkatan suhu boleh meningkatkan hasil di kawasan latitud sederhana-tinggi tetapi menurunkan hasil di kawasan latitud rendah. Dijangkakan Afrika Selatan, hasil pertanian akan jatuh sehingga 50 peratus di antara tahun 2000 dan 2020; dan menjelang tahun 2080, tambahan 600 juta orang berada dalam risiko menghadapi kelaparan akibat perubahan iklim.
Akses kepada air yang cukup dan selamat sangat penting di dalam pengeluaran makanan dan kesihatan manusia. Walaubagaimanapun, permintaan dan persaingan kepada air yang semakin bertambah telah menyebabkan kekurangan yang serius kepada sumber air permukaan. Pengairan pertanian menggunakan 70 peratus jumlah penggunaan air. Kualiti air telah merosot kesan daripada aktiviti pertanian yang intensif; yang menjadi sumber utama pencemaran air di negara membangun dan maju; menjadi punca kepada masalah kesihatan manusia. Selain itu, penternakan haiwan secara intensif juga menyumbang kepada pencemaran sumber air yang serius. Penggunaan agro kimia seperti baja dan racun mencemarkan air di sepanjang laluan air.
Biodiversiti memainkan peranan yang penting kepada pertanian dan keselamatan makanan dengan menyediakan sumber bahan genetik yang mencukupi untuk tanaman serta haiwan dan bahan mentah bagi industri dan servis ekosistem yang lain. Sepanjang abad yang lalu, kita telah diperlihatkan dengan kehilangan biodiversiti melalui kemusnahan habitat, terutama sekali perubahan tanah hutan kepada pertanian.
Walaupun negara maju telah memulihkan kawasan hutan sepanjang suku abad ini, negara membangun pula terus menerus mengalami pengurangan kawasan hutan sehingga 10 peratus. Masalah penebangan hutan sangat serius di kawasan beriklim tropika lembab. Dalam tempoh 1990 hingga 2005, Afrika yang meliputi 15 peratus jumlah hutan dunia telah kehilangan jumlah kawasan hutan yang besar; mewakili 50 peratus jumlah hutan dunia yang hilang. Kemusnahan dan kehilangan habitat merupakan ancaman besar kepada hampir 90 peratus spesis burung dan amfibia yang terancam. Hutan hujan tropika yang meliputi kurang 10 peratus liputan hutan dunia merupakan habitat kepada 50 hingga 90 peratus spesis tumbuhan dan haiwan di dunia.
Perkembangan industri pertanian telah menyebabkan kemerosotan jumlah varieti dalam spesis. Sistem pengeluaran monokultur meningkatkan lagi risiko kepada alam sekitar dengan kemerosotan biodiversiti, fungsi ekosistem dan keupayaan ekologikal menangani stress. Lebih dari itu, kesan daripada eksploitasi yang berlebihan kepada sumber air telah menyebabkan hampir 20 peratus spesis ikan air tawar pupus, dan beberapa jenis ikan komersil di lautan telah terancam.
Impak kepada sosio ekonomi
Pengurusan sumber semulajadi yang tidak lestari juga menyebabkan kesan buruk kepada sosio ekonomi. Pengurangan sumber tanah mengakibatkan kehilangan produktiviti dan mengancam keselamatan makanan. Kehilangan produktiviti meninggalkan impak yang besar kepada populasi yang dihimpit kemiskinan dan kelaparan. Di sesetengah tempat, produktiviti tanah telah merosot sehingga 50 peratus akibat hakisan dan kesan "penggurunan". Secara global, 75 billion tan tanah hilang setahun mengakibatkan kerugian sebanyak $400 billion (Dollar Amerika). Kehilangan nutrien (nitrogen, fosforus dan kalium) mengakibatkan kesan buruk kepada ekonomi terutama sekali di kawasan sub Sahara Afrika. Di Asia Selatan, dianggarkan kerugian ekonomi berjumlah $500 juta daripada penggunaan air dan $1.5 billion akibat peningkatan saliniti tanah. Dalam satu kajian kes yang dijalankan di 7 buah negara membangun, dianggarkan KDNK akan merosot 3 hingga 7 peratus akibat daripada kehilangan sumber tanah.
Terdapat satu pertalian yang kuat di antara penduduk miskin yang bergantung dengan hasil pertanian dengan alam sekitar yang rapuh. Penduduk miskin lebih banyak bercucuk tanam di kawasan yang curam dan kering, tanah yang kurang subur dan jauh di pedalaman. Negara Afrika sub Sahara dan Asia Selatan mengalami kehilangan sumber tanah yang tertinggi, perkembangan populasi yang naik dan ketidakselamatan makanan. Kehilangan sumber tanah juga menyebabkan perpindahan. Kehilangan hutan akan mengakibatkan impak yang buruk kepada 1.5 billion penduduk dunia yang rata-ratanya miskin (90 peratus) dan bergantung kepada hutan untuk hidup. Sistem pengeluaran pertanian boleh mengakibatkan kualiti kesihatan manusia merosot. Pencemaran air dari penggunaan baja tidak organik dan buangan ternakan yang tidak diurus dengan baik boleh menjejaskan keselamatan air minuman dan makanan akuatik. Pestisid juga memberi impak negatif kepada pekerja ladang.
Dalam menerangkan kepada sesuatu yang telah diketahui berkenaan kehilangan dan pengurangan sumber tanah, air dan biodiversiti global, kombinasi semulajadi dan faktor manusia boleh dikenalpasti, termasuk faktor tidak langsung seperti tekanan populasi, dan faktor langsung, seperti corak guna tanah. Kehilangan sumber semulajadi biasanya berpunca daripada pengurusan tanah dan air yang lemah ditambah pula dengan perubahan iklim yang mengakibatkan banjir, kemarau, perubahan tanah dan kehilangan biodiversiti. Manusia merupakan aset utama yang penting bagi mengubah alam sekitar ini melalui perhutanan semula, pengurusan sumber air, tanah dan hutan yang lestari melalui amalan dan teknologi. Pertanian berskala besar boleh mengakibatkan kehilangan sumber tanah melalui penggunaan agro kimia yang berlebihan dan pengurusan sumber yang tidak lestari bagi meningkatkan produktiviti dan keuntungan.
Kebanyakan makanan dikeluar dan digunakan untuk kegunaan sendiri (tempatan) menjadikan petani berskala kecil merupakan tunjang utama dalam keselamatan makanan. Majoritinya berada dalam kelompok miskin tegar dan kira-kira separuh dari penduduk dunia yang kelaparan bergantung hidup kepada 500 juta ladang di negara membangun (hampir 90 peratus jumlah ladang dunia), yang setiap satunya berkeluasan kurang dari 2 hektar. Skala ladang berbeza bagi setiap benua, dengan purata luas saiz ladang berada pada 1.6 hektar di Afrika dan Asia kepada lebih 120 hektar di Amerika Utara (jadual di bawah). Terdapat bukti yang mencadangkan purata luas ladang yang dimiliki oleh petani semakin mengecil disebabkan oleh tekanan populasi dan kekurangan tanah. 25 peratus petani luar bandar di Afrika mempunyai kurang daripada 0.1 hektar tanah per kapita.
Petani berskala kecil mendominasikan pertanian di negara membangun, dimana kehadiran wanita sangat signifikan. Di Afrika, Asia Timur dan Asia Tenggara, wanita menyumbang kepada 40 peratus jumlah tenaga kerja dalam pertanian (FAO, 2011). Walaupun jumlah petani wanita meningkat, peratus petani wanita yang mempunyai akses kepada tanah, kredit, pasaran dan teknologi sangat kecil. Di negara yang berpendapatan rendah, terdapat 3 billion penduduk di kawasan luar bandar; 2.5 billion terlibat dalam pertanian dan 1.5 billion daripadanya bergantung hidup daripada tanah pertanian yang kecil (FAO 2010, Foresight 2011). Negara dan komuniti yang bergantung kepada petani berskala kecil bukan sahaja termiskin malah berada pada paras paling terancam kepada kehilangan ekosistem. Sebagai contoh negara seperti China dan India (yang melabur dengan banyak untuk pembangunan luar bandar, merupakan negara yang tinggi kadar penduduk yang kekurangan nutrisi), sangat terdedah kepada ancaman ketidakselamatan makanan kerana keadaan semulajadi yang lemah dan ekologi yang rapuh.
Ladang yang kecil dilihat akan terus mendominasikan lanskap pertanian di masa akan datang, meletakkan cabaran yang besar bagi memerangi kemiskinan dan kelaparan. Dalam pada itu, beberapa pertubuhan dan organisasi antarabangsa menganjurkan konsesus berkaitan kepentingan memperkukuhkan peranan petani berskala kecil agar dapat mencapai ke arah keselamatan makanan, polisi yang lebih efektif perlu dibuat untuk menjamin kedudukan petani-petani ini di dalam persaingan antarabangsa dan menguatkan jaringan pasaran dan kualiti.
Beberapa kertas kajian yang dibentangkan di peringkat antarabangsa menunjukkan di negara membangun dan negara miskin unit ladang yang kecil menunjukkan peningkatan produktiviti melebihi unit ladang yang besar. Ladang yang kecil bukan sahaja menggunakan tanah secara intensif, malah mempunyai akses kepada buruh yang murah. Namun begitu, kelebihan ini mungkin tidak terpakai bagi tanaman yang mempunyai nilai ekonomi yang tinggi jika dibuat secara besar-besaran dan teknologi yang memerlukan input-intensif, atau apabila keadaan menjadi kritikal bagi pertanian yang cekap untuk pasaran, jaminan kualiti, kredit dan maklumat yang kurang bagi petani berskala kecil.
Kemiskinan di kalangan petani berskala kecil akan mencipta lebih banyak insentif kepada penggunaan sumber yang tidak lestari secara intensif sebagai strategi survival jangka pendek. Di Utara Zambia secara contoh, isi rumah yang kaya dengan buruh mempunyai pendapatan yang tinggi tetapi mereka juga menyumbang kepada kehilangan hutan yang besar.
Walaupun terlalu banyak cabaran yang dihadapi oleh petani berskala kecil, penemuan ini menunjukkan betapa pentingnya peranan mereka untuk dijadikan sebagai watak penting dalam strategi keselamatan makanan. Petani wanita memainkan peranan yang penting; di Afrika sebagai contoh, mereka mewakili lebih dari separuh output pertanian. Petani berskala kecil di negara membangun sering mengalami kekurangan nutrisi walaupun mereka merupakan pembekal utama makanan. Oleh itu, memperbaiki keselamatan makanan dan pertumbuhan ekonomi akan bergantung secara kritikal kepada petani berskal kecil untuk mengatasi halangan bagi mengembangkan kapasiti produktiviti dan pada masa yang sama memenuhi keperluan petani wanita.
[bersambung di bahagian 2]
Impak kepada alam sekitar
Kehilangan sumber tanah merupakan cabaran alam sekitar paling besar untuk dunia; kerana potensinya membahayakan keselamatan makanan, mengancam kestabilan masyarakat dan meningkatkan kadar kemiskinan. Didefinisikan sebagai penolakan jangka panjang fungsi ekosistem dan produktiviti, kehilangan sumber tanah berpunca daripada pengurusan tanah dan air yang lemah, termasuk penanaman yang terlalu kerap, kadar "merumput" yang tinggi, kehilangan hutan yang berleluasa dan kekurangan pengairan.
Kehilangan sumber tanah semakin meningkat, dari segi kadar jumlah dan tahap keterukan, di banyak bahagian muka bumi, dengan 40 peratus tanah daripada permukaan tanah bumi telah hilang (25 peratus hilang dalam suku abad sahaja) dan dianggarkan 1.5 billion penduduk dunia yang bergantung kepada pertanian semata-mata. Pertanian secara signifikan menyumbang kepada masalah perubahan iklim yang mana menyebabkan kesan buruk kepada pertanian. Perubahan iklim memberi impak kepada pertanian melalui pelbagai cara, dengan perubahan kepada suhu, hujan dan ketidaktentuan iklim memberi kesan kepada masa dan tempoh musim menanam dan hasil, menyebabkan kehilangan sumber tanah dan kekurangan air. Peningkatan suhu boleh meningkatkan hasil di kawasan latitud sederhana-tinggi tetapi menurunkan hasil di kawasan latitud rendah. Dijangkakan Afrika Selatan, hasil pertanian akan jatuh sehingga 50 peratus di antara tahun 2000 dan 2020; dan menjelang tahun 2080, tambahan 600 juta orang berada dalam risiko menghadapi kelaparan akibat perubahan iklim.
Akses kepada air yang cukup dan selamat sangat penting di dalam pengeluaran makanan dan kesihatan manusia. Walaubagaimanapun, permintaan dan persaingan kepada air yang semakin bertambah telah menyebabkan kekurangan yang serius kepada sumber air permukaan. Pengairan pertanian menggunakan 70 peratus jumlah penggunaan air. Kualiti air telah merosot kesan daripada aktiviti pertanian yang intensif; yang menjadi sumber utama pencemaran air di negara membangun dan maju; menjadi punca kepada masalah kesihatan manusia. Selain itu, penternakan haiwan secara intensif juga menyumbang kepada pencemaran sumber air yang serius. Penggunaan agro kimia seperti baja dan racun mencemarkan air di sepanjang laluan air.
Biodiversiti memainkan peranan yang penting kepada pertanian dan keselamatan makanan dengan menyediakan sumber bahan genetik yang mencukupi untuk tanaman serta haiwan dan bahan mentah bagi industri dan servis ekosistem yang lain. Sepanjang abad yang lalu, kita telah diperlihatkan dengan kehilangan biodiversiti melalui kemusnahan habitat, terutama sekali perubahan tanah hutan kepada pertanian.
Walaupun negara maju telah memulihkan kawasan hutan sepanjang suku abad ini, negara membangun pula terus menerus mengalami pengurangan kawasan hutan sehingga 10 peratus. Masalah penebangan hutan sangat serius di kawasan beriklim tropika lembab. Dalam tempoh 1990 hingga 2005, Afrika yang meliputi 15 peratus jumlah hutan dunia telah kehilangan jumlah kawasan hutan yang besar; mewakili 50 peratus jumlah hutan dunia yang hilang. Kemusnahan dan kehilangan habitat merupakan ancaman besar kepada hampir 90 peratus spesis burung dan amfibia yang terancam. Hutan hujan tropika yang meliputi kurang 10 peratus liputan hutan dunia merupakan habitat kepada 50 hingga 90 peratus spesis tumbuhan dan haiwan di dunia.
Trend kawasan hutan 1990, 2000 dan 2010
Perkembangan industri pertanian telah menyebabkan kemerosotan jumlah varieti dalam spesis. Sistem pengeluaran monokultur meningkatkan lagi risiko kepada alam sekitar dengan kemerosotan biodiversiti, fungsi ekosistem dan keupayaan ekologikal menangani stress. Lebih dari itu, kesan daripada eksploitasi yang berlebihan kepada sumber air telah menyebabkan hampir 20 peratus spesis ikan air tawar pupus, dan beberapa jenis ikan komersil di lautan telah terancam.
Impak kepada sosio ekonomi
Pengurusan sumber semulajadi yang tidak lestari juga menyebabkan kesan buruk kepada sosio ekonomi. Pengurangan sumber tanah mengakibatkan kehilangan produktiviti dan mengancam keselamatan makanan. Kehilangan produktiviti meninggalkan impak yang besar kepada populasi yang dihimpit kemiskinan dan kelaparan. Di sesetengah tempat, produktiviti tanah telah merosot sehingga 50 peratus akibat hakisan dan kesan "penggurunan". Secara global, 75 billion tan tanah hilang setahun mengakibatkan kerugian sebanyak $400 billion (Dollar Amerika). Kehilangan nutrien (nitrogen, fosforus dan kalium) mengakibatkan kesan buruk kepada ekonomi terutama sekali di kawasan sub Sahara Afrika. Di Asia Selatan, dianggarkan kerugian ekonomi berjumlah $500 juta daripada penggunaan air dan $1.5 billion akibat peningkatan saliniti tanah. Dalam satu kajian kes yang dijalankan di 7 buah negara membangun, dianggarkan KDNK akan merosot 3 hingga 7 peratus akibat daripada kehilangan sumber tanah.
Terdapat satu pertalian yang kuat di antara penduduk miskin yang bergantung dengan hasil pertanian dengan alam sekitar yang rapuh. Penduduk miskin lebih banyak bercucuk tanam di kawasan yang curam dan kering, tanah yang kurang subur dan jauh di pedalaman. Negara Afrika sub Sahara dan Asia Selatan mengalami kehilangan sumber tanah yang tertinggi, perkembangan populasi yang naik dan ketidakselamatan makanan. Kehilangan sumber tanah juga menyebabkan perpindahan. Kehilangan hutan akan mengakibatkan impak yang buruk kepada 1.5 billion penduduk dunia yang rata-ratanya miskin (90 peratus) dan bergantung kepada hutan untuk hidup. Sistem pengeluaran pertanian boleh mengakibatkan kualiti kesihatan manusia merosot. Pencemaran air dari penggunaan baja tidak organik dan buangan ternakan yang tidak diurus dengan baik boleh menjejaskan keselamatan air minuman dan makanan akuatik. Pestisid juga memberi impak negatif kepada pekerja ladang.
Dalam menerangkan kepada sesuatu yang telah diketahui berkenaan kehilangan dan pengurangan sumber tanah, air dan biodiversiti global, kombinasi semulajadi dan faktor manusia boleh dikenalpasti, termasuk faktor tidak langsung seperti tekanan populasi, dan faktor langsung, seperti corak guna tanah. Kehilangan sumber semulajadi biasanya berpunca daripada pengurusan tanah dan air yang lemah ditambah pula dengan perubahan iklim yang mengakibatkan banjir, kemarau, perubahan tanah dan kehilangan biodiversiti. Manusia merupakan aset utama yang penting bagi mengubah alam sekitar ini melalui perhutanan semula, pengurusan sumber air, tanah dan hutan yang lestari melalui amalan dan teknologi. Pertanian berskala besar boleh mengakibatkan kehilangan sumber tanah melalui penggunaan agro kimia yang berlebihan dan pengurusan sumber yang tidak lestari bagi meningkatkan produktiviti dan keuntungan.
Keselamatan makanan dan pertanian berskala kecil
Kebanyakan makanan dikeluar dan digunakan untuk kegunaan sendiri (tempatan) menjadikan petani berskala kecil merupakan tunjang utama dalam keselamatan makanan. Majoritinya berada dalam kelompok miskin tegar dan kira-kira separuh dari penduduk dunia yang kelaparan bergantung hidup kepada 500 juta ladang di negara membangun (hampir 90 peratus jumlah ladang dunia), yang setiap satunya berkeluasan kurang dari 2 hektar. Skala ladang berbeza bagi setiap benua, dengan purata luas saiz ladang berada pada 1.6 hektar di Afrika dan Asia kepada lebih 120 hektar di Amerika Utara (jadual di bawah). Terdapat bukti yang mencadangkan purata luas ladang yang dimiliki oleh petani semakin mengecil disebabkan oleh tekanan populasi dan kekurangan tanah. 25 peratus petani luar bandar di Afrika mempunyai kurang daripada 0.1 hektar tanah per kapita.
Petani berskala kecil mendominasikan pertanian di negara membangun, dimana kehadiran wanita sangat signifikan. Di Afrika, Asia Timur dan Asia Tenggara, wanita menyumbang kepada 40 peratus jumlah tenaga kerja dalam pertanian (FAO, 2011). Walaupun jumlah petani wanita meningkat, peratus petani wanita yang mempunyai akses kepada tanah, kredit, pasaran dan teknologi sangat kecil. Di negara yang berpendapatan rendah, terdapat 3 billion penduduk di kawasan luar bandar; 2.5 billion terlibat dalam pertanian dan 1.5 billion daripadanya bergantung hidup daripada tanah pertanian yang kecil (FAO 2010, Foresight 2011). Negara dan komuniti yang bergantung kepada petani berskala kecil bukan sahaja termiskin malah berada pada paras paling terancam kepada kehilangan ekosistem. Sebagai contoh negara seperti China dan India (yang melabur dengan banyak untuk pembangunan luar bandar, merupakan negara yang tinggi kadar penduduk yang kekurangan nutrisi), sangat terdedah kepada ancaman ketidakselamatan makanan kerana keadaan semulajadi yang lemah dan ekologi yang rapuh.
Ladang yang kecil dilihat akan terus mendominasikan lanskap pertanian di masa akan datang, meletakkan cabaran yang besar bagi memerangi kemiskinan dan kelaparan. Dalam pada itu, beberapa pertubuhan dan organisasi antarabangsa menganjurkan konsesus berkaitan kepentingan memperkukuhkan peranan petani berskala kecil agar dapat mencapai ke arah keselamatan makanan, polisi yang lebih efektif perlu dibuat untuk menjamin kedudukan petani-petani ini di dalam persaingan antarabangsa dan menguatkan jaringan pasaran dan kualiti.
Beberapa kertas kajian yang dibentangkan di peringkat antarabangsa menunjukkan di negara membangun dan negara miskin unit ladang yang kecil menunjukkan peningkatan produktiviti melebihi unit ladang yang besar. Ladang yang kecil bukan sahaja menggunakan tanah secara intensif, malah mempunyai akses kepada buruh yang murah. Namun begitu, kelebihan ini mungkin tidak terpakai bagi tanaman yang mempunyai nilai ekonomi yang tinggi jika dibuat secara besar-besaran dan teknologi yang memerlukan input-intensif, atau apabila keadaan menjadi kritikal bagi pertanian yang cekap untuk pasaran, jaminan kualiti, kredit dan maklumat yang kurang bagi petani berskala kecil.
Kemiskinan di kalangan petani berskala kecil akan mencipta lebih banyak insentif kepada penggunaan sumber yang tidak lestari secara intensif sebagai strategi survival jangka pendek. Di Utara Zambia secara contoh, isi rumah yang kaya dengan buruh mempunyai pendapatan yang tinggi tetapi mereka juga menyumbang kepada kehilangan hutan yang besar.
Walaupun terlalu banyak cabaran yang dihadapi oleh petani berskala kecil, penemuan ini menunjukkan betapa pentingnya peranan mereka untuk dijadikan sebagai watak penting dalam strategi keselamatan makanan. Petani wanita memainkan peranan yang penting; di Afrika sebagai contoh, mereka mewakili lebih dari separuh output pertanian. Petani berskala kecil di negara membangun sering mengalami kekurangan nutrisi walaupun mereka merupakan pembekal utama makanan. Oleh itu, memperbaiki keselamatan makanan dan pertumbuhan ekonomi akan bergantung secara kritikal kepada petani berskal kecil untuk mengatasi halangan bagi mengembangkan kapasiti produktiviti dan pada masa yang sama memenuhi keperluan petani wanita.
[bersambung di bahagian 2]
Tidak ada komentar:
Posting Komentar